Chattaal, is dit nu onze nieuwe omgangstaal geworden?

Wat is chattaal?

Sinds de chattaal samen met de smartphone zijn intrede heeft gedaan als communicatiemiddel is onze geschreven taal behoorlijk door elkaar geschud. Na de sms-taal is nu vooral de chattaal de geschreven norm geworden wanneer twee of meerdere personen online met elkaar communiceren. Chatten is een synchrone gebeurtenis en bijgevolg niet te vergelijken met het schrijven van een mail. Chatten is zoals babbelen met elkaar, maar dan in een geschreven taal. Om het gevoel te krijgen dat je met elkaar aan het ‘babbelen’ bent, moet het chatten snel gebeuren. Daarom wordt vooral geschreven in de spreektaal en worden woorden zo veel mogelijk ingekort. Door gebruik te maken van emoticons druk je je emoties en gevoelens uit. En zo is stilaan een wereldwijd aanvaarde chattaal ontstaan. Om te kunnen chatten bieden de verschillende sociale mediakanalen zoals Facebook, Twitter en Instagram een chatbox aan, maar je kunt ook kiezen om te chatten via kanalen zoals Whatsapp, Telegram, Skype en andere. Andere benamingen voor chattaal zijn msn-taal (naar MSN Messenger, de voormalige naam van Windows Live Messenger),sms-taal (naar Short Message Service), twittertaal (naar Twitter) of shortjes. Vooral de jongeren zijn handig en inventief in dit soort online babbelen.

Is chattaal nu een spreektaal of een schrijftaal?

Chattaal is een beetje als ‘noch mossel noch vis’, met andere woorden zoiets tussen spreektaal en schrijftaal. Het komt er eigenlijk op neer dat we tijdens het chatten schrijven in de spreektaal. Dat levert zinnen op die qua woordenschat en spelling nogal afwijken van onze standaardtaal. We geven een voorbeeld:

“wacht ff, brb" (wacht even, ik ben zo terug)

Het komt er dus op neer dat de chattaal een nieuw verzonnen taal is waarin een combinatie van spreektaal en gesproken taal opgenomen wordt. Maar chattaal evolueert constant. Zo komen er regelmatig nieuwe woorden, afkortingen en verbasteringen bij, terwijl andere verdwijnen.
Met de komst van de chattaal is ook het gebruik van emoticons toegenomen. Je kunt ze rechtstreeks toevoegen door op het gewenste icoontje te klikken, maar je kunt ze ook vormen door een combinatie te tikken van letters, cijfers en/of interpunctie. Tegenwoordig bestaat al een hele reeks icoontjes waarvan de smiley de eerste en bekendste is.

De basisregels van chattaal

Dat chattaal nogal afwijkt van onze standaardtaal heeft alles te maken met enkele belangrijke basisprincipes waarmee chatters hun online gebabbel min of meer bewust vormgeven.

1. Schrijf zoals je spreekt

In een chatgesprek hoort geen formele schrijftaal. Net zoals in een informeel gesprek gebruiken chatters informele spreektaalvormen zoals:

• het weglaten van de -n op het einde van een werkwoord: spreke, zegge, lope,
• enclitische woordvormen: kwil, zalt … (i.p.v. ik wil, zal het)
• het gebruik van dialect: geef buzze (haast je)

Chatters schrijven woorden zoals ze informeel uitgesproken worden, gebruiken verschillende ‘technieken’ door elkaar en switchen constant tussen verschillende taalvariëteiten (code-switching): standaardtaal, informele supraregionale spreektaal ( tussentaal) en dialect. Aan het dialect kun je gemakkelijk te weten komen uit welke streek je gesprekspartner komt.

“peister keer over in u bedde en zegded mij morge"
(Denk er eens over na in je bed en zeg het mij morgen)

2. Schrijf zo snel mogelijk

Bij het spreken produceren we 100 à 120 woorden per minuut. Een snelle typer produceert slechts 50 à 60 woorden per minuut. Dat is dus veel trager. Wordt er echter te traag gechat, dan moet de gesprekspartner te lang wachten, kan hij gefrustreerd geraken en kunnen er misverstanden optreden. Snel heen en weer schrijven is nodig voor een vlot gesprek. Dat is de reden waarom de chatters allerlei trucjes gebruiken om sneller te kunnen reageren zoals:

• Korte teksten schrijven door woorden weg te laten met behoud van de boodschap: moet weg (ik moet ervandoor, ik moet weg)
• Schrijven zonder hoofdletters
• Weglaten onbelangrijke leestekens , tenzij ze een expressieve functie hebben zoals een uitroepteken
• Afkortingen gebruiken waarbij meestal de klinkers weggelaten worden: wss (waarschijnlijk), mss (misschien), vnvnd (vanavond) …
• Acroniemen of letterwoorden gebruiken, vaak afkomstig vanEngelse uitdrukkingen: omg (oh my god), cu (see you), u2 (you too), brb (be right back)
• Alternatieve schrijfwijzen : ni of nie (niets), nix (niks)

Hoe jonger de chatters, hoe speelser en inventiever ze vaak omgaan met hun chattaal.

3. Schrijf met expressie

Wanneer je spreekt kun je je gevoelens tot uiting brengen door je intonatie, toonhoogte en stemvolume aan te passen en door lichaamstaal, gezichtsuitdrukkingen en gebaren te gebruiken. Wanneer je schrijft is het moeilijker om expressief over te komen. Om dit te compenseren bedenken de chatters creatieve alternatieven zoals het gebruik van smileys en emoticons. Dit zijn kleine gezichtjes die de emoties van de spreker weergeven.

4. Kruid je gesprek met afkortingen van Engelse uitdrukkingen

Chattaal wordt sterk beïnvloed door de Engelse taal zoals:

• Letterwoorden: cu (see you)
• Afkortingen met letters en cijfers: u2 (you too), 4ever (forever)
• Invoeren van Engelse woorden in een Nederlandse zin: kunde da nie cheaper krijge (Kun je dat niet goedkoper krijgen?)
• Eenwoorduitdrukkingen: nopes, yes!, why …
• Populaire woorden afkomstig uit de wereld van de games, muziek en ICT: nice, cool dude (toffe gast, toffe kerel), sucken (irriteren, niet leuk vinden), yeah,yep, lame (onnozel, niet cool), nope (geen), checken (controleren) …
• Engelse uitdrukkingen fonetisch schrijven: olraaijt (allright), lofjoe (love you), baai baai (bye bye) …

Het ABC van de chattaal

Heb je ondanks bovenstaande uitleg moeite om de sms’jes van je jonge collega’s te begrijpen? Of om een snel chatgesprek te voeren met je kinderen of kleinkinderen? Hieronder geven we een reeks voorbeelden zodat je weer mee bent met je tijd